පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ නීතිමය තත්වය

2018.11.09 දින පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඒ වන විට නෛතික බාධාවක් තිබුණිද ?

මෙහි දී වැදගත් වෙතැයි සලකන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 3, 4(ආ) ව්‍යවස්ථා,19 වන සංශෝධනය යටතේ 70(1), 70 (3) (ii) 62(2), 33(2) - (ඇ), 33(1)(අ), + අර්ථනිරුපණයේ සමස්ථ අවසන් ප්‍රතිඵලය = පාර්ලිමේන්තුව විසිරීයෑම දැයි සොයා බලනු ලැබේ.

19 වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යස්ථා සංශෝධනය යටතේ අලුතින් හඳුන්වා දී ඇති 33(2) (ඇ) හි දක්වන විශේෂ බලතලයක් / විධිවිධානයක් ( special provision ) ලෙස හඳුන්වා දිය යුතුද ...

ජනාධිපතිවරයාට ජනතාව ඒ වන විට ආණ්ඩුක්‍රම විවස්තාවෙ 3 වන ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් පරමාධිපත්‍යය භාවිතා කර දී තිබූ 4 (ආ) යටතේ භාවිතා කරනා ජනතාවගේ විධායක බලයට ( එයට පාර්ලිමේන්තුව විසිරුවීමේ බලයත් ඇතුලත් ය ) සීමාවක් ගෙනාවේ පාර්ලිමේන්තුවේ 2/3 න් පමණි.

එම කාරණය ව්‍යවස්ථාවකට විශේෂයෙන් දමන්නට ඇත්තේද එනිසාය.

කලකට පෙර, මාගේ මතකය නිවැරදි නම් 2002 දි වාගේ ජනාධිපතිවරයා සතු විධායක බලය පාර්ලිමේන්තුවේ අගමැතිට පවරන්නට සංශෝධනයක් කරන්නට උත්සාහ ගත් අවස්තාවේ අධිකරණය ඉතා නිවැරදිව දක්වා සිටියේ එවැනි සංශෝධනයක් පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකෙන් පමණක් සම්මත කරන්නට නොහැකි බවය. ඒ අනුව එම කාරණය අතහැර නීතියක් සම්මත කරන්නට නොහැකිය. ඒ අනුව ඒ කාරණය පිලිගෙන එය 32 (2) (ඇ) හරහා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුලත් කර ඇති බවට හදුනා ගත හැකි නිසාවෙන් එය විශේෂිත අවස්ථාවකදී භාවිතා කළ හැකි විශේෂ විධිවිධානයක් ලෙසින් හඳුනගන්නට හැකි සහ එලෙස කල යුතුද වන මට්ටමේ එකකි.
( සමහරු එය පිළිගන්නේ නැත. එසේනම් කලයුත්තේ අතන මෙතන සදහන් කරන්නනේ නැතිව එවැන්නක් සඳහන් කිරීමට සුදුසු සහ අවශ්‍ය ස්ථානයේ සඳහන් කිරීමය )

19 වන ආණ්ඩුකම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් සංශෝධිත 33(2) ව්‍යවස්ථාවේ (ඇ) සහ සංශෝධිත 62(2) එක්ව කියවූ කල්හි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඇති සුවිශේෂ හැකියාවක් ගම්‍යමාන වන අතර සංශෝධිත 70(1) සැලකූ කල්හි ඒ බලයට කළ සීමාවක් ලෙසට ප්‍රකාශ කළ හැකි තැන එනම් එය බැහැර කිරීමේ / සීමා කිරීමේ වගන්තියක්ද ( exclusion caluse / limitation clause ) නොඑසේ නම් විශේෂ විධිවිධානයක් ලෙසින් සැලකිය හැකි හැකි / යුතු වන තැනක්ද යන්න සොයා බැලිය යුතුය.

බැහැර කිරීමේ වගන්තියක් යනු පැහැදිලිවම මුලින් දැක්වූ යම් කාරණයක් දෙවනුව දක්වන යම් කාරණයක් නිසා පූර්න ලෙස බැහැර කිරීමකි.
උදාහරණයක් ලෙස "ඔබගේ මෙම කමිසයේ බොත්තමේ පැහැය ඉවත් වුවහොත් එයට අප වගකියන්නේ නැත"
සීමා කිරිමේ වගන්තියක් සැලකූ විටදී උදාහරණයක් ලෙස "ඔබගේ මේ කමිසයේ බොත්තමේ පැහැය ඉවත් වුවහොත් එයට අප ගෙවන්නේ පවුම් 10ක් පමණි. වගකීම සීමා සීමාකරන / බැහැර කරන අවස්ථාවන්ට උදාහරණ අප ආන්ඩුක්‍රම විවස්ථාවේ ඇත.

75 ව්‍යවස්ථාව අනුව නීති සම්පාදන බලය දක්වා ඇතත් එය එම ව්‍යවස්ථාවෙන් ම සීමා කර ඇත. 140 ව්‍යවස්ථාව අනුව රිට් අධිකරණ බලය ලබා දී ඇත. එහෙත් එය ක්‍රියාත්මක කළ යුත්තේ "ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන වලට යටත්ව" සහ "නීතියට අනුව" ය. 80(3), 67 ව්‍යවස්ථාවන් තවත් උදාහරණයන්ය.
මෙහිදී සාකච්ඡාවට බඳුන් වන ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීම සඳහා ලබාදී ඇති බලය, සහ එය සීමා කර ඇති බවට පෙනී යන 70(1) ව්‍යවස්ථාව සැලකූ කල එය පෙරදී සඳහන් කල ව්‍යවස්ථාවක් යටතේ දී ඇති බලයක් "සීමා කල ව්‍යවස්ථාවක් ද, නොඑසේ නම් එකම කාරණය සම්බන්ධ විශේෂ විධිවිධානයක් සහ සාමාන්‍ය විධිවිධානයක් ද යන ගැටළුව මතු වෙයි.

33(2) (ඇ) ව්‍යවස්ථාව 62(2) ව්‍යවස්ථාවත් සමග ( එහි සඳහන් වන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ ධුර කාලය වන වසර පහකට පෙර එය විසුරුවා හැරිය හැකි බවයි ) එකට කියවීමෙදී 70(1) ව්‍යවස්ථාව යනු 33 (2) (ඇ) සහ 62 (2) මගින් ප්‍රධානය කර ඇති පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීමේ බලය සිමා කරනා ව්‍යවස්ථාවක් ලෙස නොව සාමාන්‍ය අවස්ථාවේ භාවිතා වන සාමාන්‍ය විධිවිධානයක් ලෙසින් හදුන ගන්නට හැකි එකකි.

ඒ අනුව genaralia specialibus non derogent කියන මූලධර්මය අදාල කළහොත් අර්ථනිරූපණය යටතේ ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට නීතියෙන් ඉඩ ඇතැයි කිව හැකිය.

19 වන ආණ්ඩුකම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ ජනාධිපති වරයාගේ බලතල සීමා කිරීමක් අපේක්ෂා කර ඇති බව සැබෑ මුත් එසේ නම් ඒ කවර බලතල දැයි නිශ්චිතව අදාළ සෑම ස්ථානයන් හිදිම සඳහන් කර තිබිය යුතුය.

අර්ථනිරුපණයේදී භාවිතා වන නීති මුල්ධර්මයක් සැලකීමේදී

"ලේඛනයක් අර්ථ විවරණය කළ යුත්තේ එහි චේතනාව ක්‍රියාත්මක වන අතර මිස ක්‍රියාත්මක නොවන අතට නොවේ"

ඒ අනුව 33(2) (ඇ) ,62(2) සහ අවුරුදු හතර හමාරක් යන තුරු ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම නොකළ යුත්තේ ය යන්න ඇතුලත 70(1) පවා එහෙම පිටින්ම බැහර කල නොහැකිය. එනම් එය බලරහිත යැයි කිව නොහැකිය. මන්ද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 75 (අ) අනුව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ හෝ එහි යම් කොටසක ක්‍රියාකාරීත්වය අත්හිටුවන නීතියක් පැනවීමට පාර්ලිමේන්තුවටද නොහැකි බව ප්‍රකාශිතව පැහැදිලිවම දක්වා ඇති නිසා ය.

70 (3) (ii) ව්‍යවස්ථාව අනුව වාර අවසාන කර ඇති පාර්ලිමේන්තුවක් විසිරුවා හැරිය හැකිය. මෙහිදී සිදුව ඇත්තේ එයයි. එය ඉහතින් දැක්වූ පරිදි ව්‍යවස්තානුකුලව සිදු කලේ නම් එය නිත්යානුකුලය.
33(1) (අ) අනූව ජනාධිපතිවරයා විසින් ආන්ඩුක්‍රම ව්‍යාවස්ථාව අනුගමනය කර / ආරක්ෂා කිරීමටත් වගකීමෙන් බැදේ. එහිදී ආණ්ඩු ක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පිළිගෙන ඇති සංවරණ තුලන පාලන ක්‍රමය අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ හැකියාව ද ඇත. යම් අවස්ථාවක විධායකය විසින් ව්‍යවස්ථාදායකය කෙරේ සංවරණ තුලන පාලන ක්‍රමය යටතේ බලය ක්‍රියාත්මක කිරීම අවශ්‍ය නම් එය එසේ කළ යුතුද වේ. එයට බලය
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 4 ( ආ ) හි ඇත.

ජනාධිපතිවරයා විසින් ඒ සම්බන්ධව හේතු දැක්විය යුතු යැයි ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් සඳහන්ව නැතත් ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රකාශිතව සදහන් ලෙසින් හෝ අර්ථ නිරුපණය යටතේ හෝ ක්‍රියාත්මක වුයේ නම් සහ එසේ ක්‍රියාත්මක වීමට යුක්තිමත් හේතු / හේතුවක් ද තිබුණේ නම් එය පරිපාලන නීතිය යටතේ පවා අභියෝග කරන්නට නොහැකි වනු ඇත.

එසේම පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීම සම්බන්ධ 70(1) ව්‍යවස්ථාව රීතිය ලෙස සැලකිය යුතුම බව කියන්නේ නම් 32(2) ඊට ඇති ව්‍යාතිරේකයක් ලෙසත් හදුනා ගැනීමටද හැකි තැන ඇත.

මෙහිදී පාර්ලිමේන්තුව විසුරවීම සම්බන්ධව 33(2) (ඇ), 62(2), 70(1), 70(3)(ii) හි දක්වා ඇත. 33(2) (ඇ) සහ 62(2), 70(3) (ii) මගින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීමට බලය දී ඇති අතර සීමාවක් ලෙස සටහන් වන්නේ 70(1) පමණි.

ඒ අනුව එම විධිවිධානය රීතියක් වශයෙන් සැලකිය යුතුද නැතිද යන අවිනිශ්චිත තත්වයක් ද මතු වේ.
කෙසේ නමුත් "නීතිය ලේඛනවල අර්ථ විග්‍රහ කරන්නේ අයුක්තියක් සිදු නොවන ලෙසට ය" වන නිසාවෙන් ව්‍යවස්ථා අර්ථ නිරූපණය හරහා වංචාවක් අසාධාරණයක් ඔහු වෙනත් වරදක් සිදු වන ලෙසින් අර්ථ නොදැක්වීමට වගබලාගත යුතු බව දක්වයි. ඒ අනුව සැලකුවද 70(1) අතහැර අර්ථ නිරූපණයක් ගත යුතු නැත.

කෙසේ නමුත් එය සැලකීමට ලක් කල පසුවද පෙර දැක්වූ ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට නීතියෙන් ඉඩ ඇතැයි කිව හැකිය යන තත්වයේ වෙනසක් සිදු නොවේ.

ඒ අනුව සලකා බහුතරය ලැබුණා නැතා ජනාධිපතිවරයා විසින් ප්‍රකාශනයක් මගින් පාර්ලිමේන්තුව මේ වසර තුළදීම විසුරුවා හැරීමේ ව්‍යවස්ථානුකූල වරදක් ඇතැයි කිව නොහැකි තැන ඇත.
ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක්‍රියාත්මක කරන පාර්ලිමේන්තුව ක්‍රියාත්මක වන යම් ආකාරයෙකින් රටේ ආරක්ෂාවට / ස්ථාවරත්වයට යම් තර්ජනයක් වන්නේ නම් එය වැළැක්වීම පිණිස ජනතාවගේ ඡන්දයෙන් පත්වන ජනතාවගේ විධායක බලය ක්‍රියාත්මක කරන ජනාධිපතිවරයා විසින් ඒ වැලැක්වීමට අවශ්‍ය පියවර ද ව්‍යවස්ථානුකූලව ගත යුතු ව ඇත. එම කාරණය ද මෙවැනි තැනක දී බැහැර කළ නොහැකි වැදගත්කමක් දරන සාධකයකි.

ඒ අනුව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 3, 4(ආ) ව්‍යවස්ථා,19 වන සංශෝධනය යටතේ 70(1), 70 (3) (ii) 62(2), 33(2) - (ඇ), 33(1)(අ), + අර්ථනිරුපණයේ සමස්ථ අවසන් ප්‍රතිඵලය වශයෙන් 2018.11.09 දින පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඒ වන විට නෛතික බාධාවක් නොතිබුණු අතර ඒ අනුව ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසිරුවාහැරිම නිත්යානුකුලය !!!
(ගරු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් දිය හැකි අන්‍යාකාර අර්ථදැක්වීමට පමණක් යටත්ය)

අලුතින් පත්වන පාර්ලිමේන්තුවක් සැලකූ කල්හි එය අද පත්වී හෙට විසුරුවා හැරීමක් ප්‍රායෝගිකව සිදු වන තැන නැත. ඒ අනුව වසර කීපයකට පෙර පත්කරන ලද හරිහමන් බහුතර බලයක් එකතු පක්ෂයකට හෝ නොලැබුණු, පක්ෂ කීපයක් සංධානගතව ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක්‍රියාත්මක කර ගන්නා ලද ඒ පාර්ලිමේන්තුව ඊයේ විසුරුවා හැරියා කියා එය පාර්ලිමේන්තුවක් විසුරවීම සම්බන්ධව නරක පූර්වාදර්ශයක් වන්නේ ද නැත.
Ubi jus ibi remedium නීති මූලධර්මය අනුව කඩ වූයේ නෛතික අයිතියක් නම් නෛතික පිලියමක් ලබා ගත හැකිය.

"ඔප්පු කිරීමේ භාරය ඇත්තේ යම් කරුණක / සංසිද්ධියක පැවැත්ම කියා සිටින අය මතයි"

ඒ අනුව නව අගමැතිවරයකු පත් කිරීම සම්බන්ධව මීට පෙර දී ඇතැම් අය හට මතුවුණු විසඳිය යුතු ප්‍රශ්න වලදී (issues) වාගේම මෙහිදී පාර්ලිමේන්තුව විසුරවීම සම්බන්ධව ද එවැනි ප්‍රශ්නයක් මතු වන්නේ නම් කළ යුත්තේ හැකි නම් නිසි ස්ථානයට (correct forum) ගොස් ඒ කාරණා මතු කිරීම ය.