වග කිව යුතු බව (Accountability)

සබදතාවක් ඇති නිසා ඔබගේ නිවසේ මෙන් මෙහිද සිටින්නට හැකි යැයි කී නිසාම හෝ සබදතාවක් නැතුවා වුවද පිට තැනකට ගිය විටදී හැසිරිය යුතු ආකාරයකි. නො එසේ නම් ප්‍රදර්ශනය කරනුයේ නැහැදිච්ච කමයි. වගකීම් විරහිත බවයි.

එය සුදුසු නැත. මන්ද එක් අන්තයක් වන නිසාය. එවිට එවැන්නෙකු යලි නිවසට බැරිවීමකින් හෝ නොකැදවනු ඇත.

අනෙක් අතට

මෙහේ ආවා නම් තමුන් මේ විදියටම ඉන්නට උවමනාය, නැත්නම් පිටවී යන්නට පුළුවන්, වැනි තත්වය එනම් දැඩිම මට්ටමේ වගකීම සැලකූ කල එයද සුදුසු නැත. නිදහස බොහෝ සීමා කර ඇති බැවින් ආවාට වඩා නෑවිත් උන්නා නම් හොද යැයි සිතෙන්නට පුළුවන... ඒ අනුව එය අනෙක් අන්තයයි.

මේ අන්ත දෙකම සුදුසු නැත. ඒ අනුව මගේ තැන බදු යැයි සීමා රහිතව සිතා කටයුතු කිරිමත්, මගේ තැන නිසා ඒ අනුවම කටයුතු කල යුතු යැයි යන පිළිවෙලින් වගකීම නැතිම මට්ටමේ අන්තයත්, වගකීමේ උපරිම පැත්තෙන් අන්තයටත් යැම අත්හල යුතුය. මැද තත්වය යොදා ගැනීම හැම අතින්ම සුදුසු තත්වයයි. ධර්මයේ මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව ලෙසින්ද අදහස් වන්නේ එවැන්නකි.

අන්තර්ජාතික නීතියට රාජ්‍යයක ඇති වගකීමද එබදුය. තමන් ස්වාධීන රාජ්‍යයක ක්‍රියා සාමාන්‍ය සිහිබුද්ධිය ඇත්තන්ගේ ඇසින් අනුමත කරන්නට නොහැකි තැනට පත්වේ නම් ඊට යම් වගකීමක් තිබිය යුතුය, නමුත් වගකියනවා යැයි කියා එහි අන්තයට යන්නටද නොහැකිය. මන්ද එවිට කිසිදු ස්වාධීනත්වයක් නොමැතිව වහලෙකු බදු තත්වයට පත්වෙන නිසාවෙනි.

සටනක් වන එකම කාරණය දෙවිදියකට දැකිය හැකිය. සටන, කැරැල්ල වන්නේ පාලන බලය දරනා අයට එනම් පාලකයින්ට එරෙහිව එය ක්‍රියාත්මක වන විටදීය, නමුත් එයම නිදහස් අරගලයක් වන්නේ පාලිතයන් විසින් නො එසේ නම් පාලනයට හසුව සිටිනා අය මෙහෙයවන විටදීය. ඒ අනුව 1815 උඩරට ගිවිසුමද කඩ කරමින් ඉංග්‍රීසීන් ක්‍රියාත්මක වන්නට පටන් ගත් නිසා 1818 දී ඇතිවූ ජන නැගිටීම කැරැල්ලක් වන්නේ ඉංග්‍රීසීන්ගේ ඇසිනි. එය අපේ පැත්තෙන් නිදහස අරගලයකි.

වගකීම ගිවිසුම් අනුව ඇති කල හැකිය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති මෙහෙයවීමේ මූලධර්ම අනුව අප රාජ්‍යයේ අන්තර්ජාතික වගකීම දක්වා ඇත. 1987 ඉංදු ලංකා ගිවිසුම හෝ 2002 දී සාම ගිවිසුම මෙන් නොව වත්මන් රජය හා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේඛම්වරයා අතර 2009 දී ඇතිවූ වගවීම වෙනස් වන්නේ පෙර කී එකගතා දෙකම ආරවුල් විසදීම පිණිස සිදුවූ වගවීම් වන නිසාත් අවසාන එක එවැනි ගිවිසුම් වලින් ජයග්‍රහණයක් ලැබීමට නොහැකි වූ තැන යුධමය තත්වයක් අවසානයේ යථා තත්වයට පත්වීම ඉලක්ක කරගෙන අන්තර්ජාතීක නීතියට වගවීමක් බව පෙන්වන එකක් වන නිසාය. එය රටට අහිතකර එකගතාවයක් නොවන බව නිසැකවම කිව හැක්කේ මූලික ව්‍යවස්ථා රාමුව වෙනස් කරන්නාවූ වගවීමක් නොවෙන නිසාය. නමුත් 1987 දී ප්‍රකාශිතව ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කල අතරම 2002 සාම ගිවිසුම හරහා ප්‍රකාශිතව වෙනස් කීරිමක් නොවුනත් එල්ටීටීරී පාලන ප්‍රදේශ හා ශ්‍රී ලංකා රජයේ පාලන ප්‍රදේශ දැක්වීම හරහා අප්‍රකාශිතව එසේම වගකීමක් තිබුණු බව පෙනේ. ඒවා අතීතයට එක්ව ඇති බව සැබෑය. ඒ අනුව වැඩක් නැතිවා නොවේද යැයි ඇසීමද කල හැකිය. කෙසේ වුවත් අතීතය අමතක නොකර සිටීම වර්තමාන ආරක්ෂාවට සේම අනාගත ආරක්ෂාව පැත්තෙන්ද නිසැකවම වැදගත්ය.

එජා මහලේඛම්වරයා විසින් පත්කල 3 දෙනෙකුගෙන් යුතු කමිටුව විසින් කරුණු සොයා බලා වාර්තාවක් නිකුත් කිරීම පිළිබදව එල්ලවූ විවේචන පදනම් සහගතය. මන්ද එජා ප්‍රඥප්තිය අනුවම තමන්ට ඇති බලය අභිබවා කටයුතු කිරිමක් බව දකින්නට තිබුණු නිසාය. ඒ අනුව එවැන්නක් අනුව කටයුතු නොකොට සිටීම අන්තර්ජාතික වගවීම පැහැර හැරීමක් යැයි කිව නොහැකි තත්වයකි.

නමුත් අන්තර්ජාතික වගවීම ( Accountability ) අප රට විසින් අන් රාජ්‍යයන්ටද ආදර්ශයක් වන ලෙස්න් මනාව ප්‍රදර්ශණය කොට ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව 2009 න් පසුව අන්තර්ජාතික නීතියට අනුව ලෝක සාමයට තර්ජනයක් විය හැකි ස්ථානයක නැත. මන්ද යත් අතීතයේ ත්‍රස්තවාදයෙන් බැට කෑවද අද නිදහස් සාමකාමී දේශයක් බවට පත්ව ඇති නිසාය. එමගින් එකල ත්‍රස්තවාදීයා විසින් උදුරා ගන්නාලද පැවැත්මට අත්‍යාවශ්‍යම වන්නාවූ මානව අයිතිය වන ජීවත්වීමේ අයිතියට ඉහලම වටිනාකම ලැබී ඇත. එය එක්සත් ජාතීන්ගේ විශ්ව ප්‍රකාශයට අනුකූල තත්වයක් හෙවත් වගවීමකි!

රාජ්‍යයක ස්වාධිපත්‍යය සැලකූ කල එයට හිමි රැකවරණය ලබන තැන අද අපගේ රට ඇත. ත්‍රස්තවාදී ගැටුම් ඇති වෙනත් රටවල් සමග සැලකූ කල්හි අප රට ඇත්තේ ඒ හැමටම සාමය පවත්වා ගැනීම අතින් වඩා ඉදිරියෙනි. එජා විශ්ව ප්‍රකාශනයේ 21 වගන්තිය අනුව සැලකූ කල ශ්‍රී ලංකාව තුල කලට වේලාවට ( ඇතැම් විට කලට වේලාවට පෙරද ) ඡන්ද පැවැත්වේන බව දකින්නට ඇත. ත්‍රස්තවාදී තර්ජනයෙන් මිදී ඇති නිසා ජනමතය වීමසීමට නිදහස් අවකාශයද විවරව ඇත.

මානව සංවර්ධනයද ඉහල තැනක තිබීම තුල ශ්‍රී ලංකාවේ අන්තර්ජාතික වශයෙන් ඇතිවගවීම මනාව පිළිබිඹු කරන්නෙකි. 2013 වන විටදී ඉලහ මානව සංවර්ධනයක් ඇති කාණ්ඩය යටතේ රටවල් 189 ක් අතරින් 73 වැනි ස්ථානය ලැබ තිබුණි. http://www.lk.undp.org/content/srilanka/en/home/countryinfo/

අඩු පාඩු තිබෙනවා විය හැකිය. ඒ තත්වය අන්තර්ජාතික පරීක්ෂණ වලට යෑමට තරම් අඩුපාඩුවක්දැයි කෙනෙක් කියනා නිසාම නොව මනාව කල්පනා කොට සිතා බලා අදහසක් කිව යුතු තත්වයකි. බිහිසුණු ත්‍රස්තවාදි උවදුරකින් අත මිදී වසර පහ හමාරක් පමණක් ගෙවී ඇත. අන්තර්ජාතික නීතිය ප්‍රධාන වශයෙනම් ඉතා වැදගත්කොට සලකන අයුරින්ම සාමය අඛණ්ඩව අප රට විසින් රදවාගෙන යනු ලබයි. අනෙකුත් තත්වයන් වෙතට අන්තර් ජාතික නීතිය පිළිගෙන ඇත්තාවූ තරමට සේම රටේ ස්වාධිනත්වයද ආරක්ෂා කරගෙන ක්‍රම ක්‍රමයෙන් යොමු වෙනු ඇත. එය එක රැයකින් හෝ මාසයකින් දෙකකින් නොව වසර 2-3 කින් පවා කරන්නට අපහසු විය හැකිය, මන්ද සිවිල් දේශපාලන අයිතීන් වලටත් වඩා ආර්ථික සමාජීය සංස්කෘතික අයිතීන් වෙත ලගා වීම කාලය ගත කරන්නට සිදුවෙන මෙහෙයුමක් වන නිසාය.

වසර 8-9 කට පෙර තත්වයත් අද තත්වයත් කෙබදුදැයි සලකා බැලිමේදී සැබෑම වෙනසකි. කෙසේ නමුදු හැකිතාක් දුරට අන්තර්ජාතික නීතියටද වගවීමත්, දේශීයව රටේ ස්වාධීනත්වයද ආරක්ෂා කරගැනීමත් ප්‍රායෝගිකව පෙන්නුම් කරමින් ස්ථාවරව සංවර්ධන මාවතේ රට ගමන් කරමින් ඇති බව පිළිගත හැකිය. ඒ තත්වය ඉදිරියටද ආරක්ෂා කරගත යුතුය.